Η θρησκευτική ελευθερία στην εκπαίδευση ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας.

Σήμερα είχα την τιμή να εκπροσωπήσω την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, έναν εκπαιδευτικό και δύο γονείς στην Ολομέλεια του Συμβουλίου Επικρατείας, όπου εκδικάστηκαν αφενός μεν η δική μας αίτηση ακύρωσης, που αφορά τον εκκλησιασμό και την προσευχή και είναι αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς μελών της Ένωσης, αφετέρου άλλες τέσσερις, που αφορούσαν το μάθημα των θρησκευτικών. 

Ξεκίνησα την αγόρευσή μου επισημαίνοντας τη σύμπτωση ότι σήμερα που εμείς προβάλλουμε λόγους για την κατάργηση της σχολικής προσευχής, είναι του Ιωνά του Προφήτη, ο οποίος ως γνωστόν προσευχόταν τρεις μέρες μέσα στην κοιλιά του κήτους έως ότου εισακουσθεί και απελευθερωθεί.  Όπως όμως διάβασα κάπου, το κύριο δίδαγμα της ιστορίας του Ιωνά έχει να κάνει με την αξία της αναγνώρισης εκ μέρους του, του λάθους του. Συνεπώς, αν κάτι έχουμε να διδαχθούμε από τον Ιωνά είναι ότι και θεοσεβούμενοι άνθρωποι, μάλιστα προφήτες, μπορεί να σφάλλουν, και είναι μεγάλη αρετή η συνειδητοποίηση ενός λάθους και η μέριμνα για την επανόρθωση των συνεπειών του. 

Ελπίζουμε λοιπόν κι εμείς ότι το Συμβούλιο Επικρατείας, που έχει στο παρελθόν κάνει εμβληματικές νομολογιακές τομές προώθησης του Κράτους Δικαίου, θα αναστοχασθεί πάνω στην πρόσφατη νομολογία του για τα θρησκευτικά. 

Σε κάθε περίπτωση, ο εκκλησιασμός και η προσευχή δεν είναι μάθημα, αποτελούν λατρευτικές πρακτικές. Από τις οποίες μάλιστα, ιδιαίτερα από την καθημερινή προσευχή, είναι και πρακτικά ανέφικτη η εξαίρεση, ενώ η απαίτηση να δηλώσουν οι γονείς ότι δεν είναι οι ίδιοι ή το παιδί τους χριστιανοί ορθόδοξοι, προκειμένου να μη συμμετέχει σε αυτές, προσβάλλει τη θρησκευτική ελευθερία. 

Δείτε τώρα πώς έλυσε το θέμα αυτό το Supreme Court των ΗΠΑ, το 1962 ήδη. 

Παραθέτω από τη διδακτορική διατριβή του Αναστάσιου Μαρίνου, τέως Αντιπροέδρου του ΣτΕ, με τίτλο «Η θρησκευτική ελευθερία»: 

«Χαρακτηριστική είναι εν προκειμένω η υπόθεση η οποία απασχόλησε το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Εις τα σχολεία της Νέας Υόρκης απηγγέλλετο καθ’ εκάστην υπό των μαθητών μία προσευχή αποτελούμενη εξ είκοσι δύο λέξεων και τελείως άχρους εξ απόψεως δόγματος ή θρησκείας, έχουσα δε επί λέξει ως ακολούθως: "Πανίσχυρε Θεέ, γνωρίζουμε ότι εξαρτώμεθα από εσέ, σε παρακαλούμε ευλόγησον ημάς, τους γονείς μας, τους διδασκάλους μας και την χώρα μας".  Η απαγγελία της προσευχής διήρκει περίπου 10 δευτερόλεπτα, δεν ήτο δε υποχρεωτική η παρουσία των μαθητών κατ’ αυτήν. 

Το Ανώτατο Δικαστήριο, επιληφθέν (1962) της υποθέσεως επί τη προσφυγή της μητρός ενός των μαθητών, ισχυριζομένης ότι ούτω κατεπιέζετο η θρησκευτική συνείδησις του υιού της μη έχοντος την πνευματική ωριμότητα και το θάρρος να απόσχη της προσευχής, απηγόρευσε, μειοψηφούντος ενός μόνο δικαστού, την απαγγελία της προσευχής ταύτης, ως παραβιαζούσης το 1ον Amendment του Συντάγματος (Βλ. την απόφαση Engel v. Vitale 370 U.S. 421(1962).»

Και στα δικά μας.