Πέμπτη 8 Αυγούστου 2019

«  Η δίκαιη ποινή για ένα φόνο »


« Ποια είναι η δίκαιη ποινή για το φόνο ενός δεκαπεντάχρονου; Υπάρχει; Σε αυτό το ερώτημα τα κράτη δικαίου πασχίζουν να απαντήσουν με ένα σύστημα ποινών που λαμβάνει υπόψη, όπως σε όλα τα αδικήματα, εκτός από το έγκλημα, την προσωπικότητα του κατηγορουμένου και τις όλες περιστάσεις τέλεσης του αδικήματος.

Φαίνεται όμως ότι για το θάνατο κάθε παιδιού, από όπλο μάλιστα αστυνομικού, καμιά ποινή δεν εκλαμβάνεται από την κοινωνία ως επαρκής. Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου δημιούργησε συλλογικό τραύμα που βιώνεται ακόμα ως τέτοιο, ήταν δε ένα γεγονός που άλλαξε την πολιτική και κοινωνική κατάσταση στη χώρα.

Το Δικαστήριο, τόσο στον πρώτο, όσο και στο δεύτερο βαθμό όπως μαθαίνουμε, καταδίκασε τον Επαμεινώνδα Κορκονέα για ανθρωποκτονία με άμεσο, όχι ενδεχόμενο δόλο.  Με αυτά τα δεδομένα είναι αναμενόμενες οι αντιδράσεις στην απόφαση που,αναγνωρίζοντας το ελαφρυντικό του "προτέρου σύννομου βίου", "έσπασε τα ισόβια" και οδήγησε στην αποφυλάκιση του δράστη μετά από 11 χρόνια.

Για να αναγνωριστεί ελαφρυντικό σε ένα αστυνομικό, για να τιμωρηθεί επιεικέστερα δηλαδή, δεν θα έπρεπε να αρκεί το λευκό, πριν τη δολοφονία με το υπηρεσιακό του περίστροφο, ποινικό του μητρώο. Αν και το εύρος των επιλογών που καταλείπει η συγκεκριμένη διάταξη, προκειμένου να είναι επαρκώς αιτιολογημένη η τυχόν άρνηση του ελαφρυντικού, είναι ζήτημα λεπτό για την ερμηνεία, πάντως oνέος Ποινικός Κώδικας δεν λέει ότι οι ποινές που θεσπίζει επιβάλλονται μόνο σε όσους έχουν εγκληματήσει παραπάνω από μία φορά.

Ας εμπιστευθούμε τη Δικαιοσύνη, εν τέλει τον Άρειο Πάγο που θα κληθεί να δώσει την ορθή ερμηνεία των διατάξεων, να προβαίνει σε εξατομικευμένες αξιολογήσεις, μέσα σε ένα πλαίσιο κανόνων. Αυτή είναι η πολύ δύσκολη αποστολή της, για την οποία και η ίδια κρίνεται.

Από την άλλη μεριά, όσο κι αν το φιλελεύθερο ποινικό δίκαιο επιβάλλει τη δίκαιη αντιμετώπιση κάθε εγκληματία, η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν υποθέσεις στις οποίες οι σταθμίσεις είναι εξαιρετικά ευαίσθητες. Είναι, βέβαια, αναγκαίο να περιμένουμε τη δημοσίευση της αιτιολογίας της δικαστικής απόφασης για να την κρίνουμε. Μέχρι τότε, ένα μίνιμουμ ψυχραιμίας και ορθού λόγου δεν πρέπει να χαθεί. Ας μην εργαλειοποιηθεί και αυτό το ζήτημα σε μια γενικευμένη αντιπαράθεση για το νέο Ποινικό Κώδικα, που συχνά εκφεύγει των ορίων μιας θεμιτής και με νομικά επιχειρήματα τεκμηριωμένης κριτικής.

Ο Κώδικας είναι καρπός της πολυετούς επεξεργασίας, υπό πολλές διαφορετικές κυβερνήσεις, από διαφορετικές νομοπαρασκευαστικές επιτροπές δικαστών, εισαγγελέων, καθηγητών και δικηγόρων, ποικίλων ιδεολογικοπολιτικών αποχρώσεων και δογματικών καταβολών. Δεν είναι οι πλάκες του Μωυσή, επιλογές του αμφισβητούνται, τυχόν αστοχίες μπορούν να διορθωθούν. Αλλά όχι με όρους επικοινωνιακούς, με τον συχνά στρεβλό τρόπο που παρουσιάζονται στο δημόσιο λόγο τα νομικά ζητήματα σε δίκες μεγάλου ενδιαφέροντος.

Σε κάθε περίπτωση, σε επίπεδο αρχών, μια ποινή ισόβιας κάθειρξης στην Ελλάδα (αλλά και σε όλες σχεδόν τις δικαιοκρατούμενες χώρες) δεν συνεπάγεται τον εγκλεισμό έως τον θάνατο, είτε υπό το κράτος του παλιού είτε του νέου Ποινικού Κώδικα. Και ορθώς. Κράτος Δικαίου σημαίνει σεβασμός στη ζωή, αλλά και στον κάθε άνθρωπο, ακόμα και στο φονιά. Που πληρώνει, όσο πληρώνει, με την απώλεια της ελευθερίας του και τις συνακόλουθες συνέπειες. Ποτέ βέβαια μια ποινή δεν «ξεπληρώνει» τη ζωή που εκείνος αφαίρεσε, ούτε τον πόνο των συγγενών και οικείων του.

Το Κράτος Δικαίου τιμωρεί, αλλά δεν μετατρέπει από υποκείμενο δικαιωμάτων σε αντικείμενο κανέναν άνθρωπο, εξουδετερώνοντάς τον οριστικά και αμετάκλητα. Το ποινικό δίκαιο επιδιώκει την κοινωνική ειρήνευση και την προασπίζει. Κάποια στιγμή όμως, όπως άλλωστε προβλεπόταν και με τον παλιό Ποινικό Κώδικα, αποφυλακίζονται οι καταδικασθέντες ακόμα και για τα βαρύτερα κακουργήματα, εφόσον κρίνεται αρμοδίως ότι δεν συνιστούν πλέον απειλή και έχουν εκτίσει νομίμως την ποινή τους.

Τέλος, έχει ειπωθεί για την αστυνομία ότι η άσκηση της εξουσίας της είναι, υπερβολικά συχνά, συνώνυμη της κατάχρησης. Η νέα πολιτική ηγεσία της υποσχέθηκε ότι θα κάνει τα πάντα ώστε να μην ξαναζήσουμε, "ποτέ πια", καταστάσεις που τραυμάτισαν τη χώρα. Μία από αυτές θα έπρεπε να είναι και ο θάνατος παιδιού από σφαίρα αστυνομικού. »


Τετάρτη 7 Αυγούστου 2019

Δελτίο Τύπου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

« Έκκληση ΕλΕΔΑ να μην καταργηθει επ' αόριστον  η δυνατότητα να επιβάλλεται 
κοινωφελής εργασία αντί άλλη ποινής 


Με το άρθρο 98 του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών "Ρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών, διατάξεις για την ψηφιακή διακυβέρνηση και άλλα επείγοντα ζητήματα", που κατατέθηκε στη Βουλή στις 2-8-2019, προτείνεται η αναστολή των διατάξεων του νέου Ποινικού Κώδικα που προβλέπουν την παροχή κοινωφελούς εργασίας είτε ως κύρια ποινή είτε ως τρόπο μετατροπής της στερητικής της ελευθερίας ποινής. Η διάταξη εισάγεται χωρίς σοβαρή αιτιολογική έκθεση, χωρίς διαβούλευση, στο πλαίσιο ενός σχεδίου νόμου με άλλο αντικείμενο, κατά παράβαση των αρχών της καλής νομοθέτησης.

Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου επισημαίνει ότι η ενδεχόμενη αναστολή της ως άνω διάταξης θα αποτελέσει μείζονα οπισθοχώρηση. Ο θεσμός της κοινωφελούς εργασίας εισήχθη στη χώρα μαςτο 1991, δηλαδή πριν από σχεδόν 30 χρόνια και η εφαρμογή του έχει αξιολογηθεί θετικά. Με την ουσιαστική κατάργησή του  η Ελλάδα θα γίνει η μόνη ίσως ευρωπαϊκή χώρα που δεν διαθέτει εναλλακτικό της στέρησης της ελευθερίας τρόπο έκτισης της ποινής. Αυτό σίγουρα δεν αποτελεί θετική πρωτοτυπία. Η κυβέρνηση επικαλείται οργανωτική αδυναμία να προσαρμοστεί στις (πιθανότατα) αυξημένες περιπτώσεις επιβολής της ποινής της κοινωφελούς εργασίας και προαναγγέλλει διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή του νόμου.

Ωστόσο, είναι άραγε πιο εύκολο για την Πολιτεία να διαχειριστεί τις περισσότερες περιπτώσεις επιβολής της ποινής της φυλάκισης, που με βεβαιότητα θα προκύψουν, από το να οργανώσει την εφαρμογή του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας; Επί πλέον, ο νέος Ποινικός Κώδικας περιέχει μεταβατικές διατάξεις που προβλέπουν τη δυνατότητα αναστολής εκτέλεσης της ποινής για τα αδικήματα που έγιναν πριν την 30-6-2019, δηλαδή για την μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων. Επομένως η αυξητική τάση της επιβολής της ποινής της κοινωφελούς εργασίας θα ήταν σταδιακή και η διοίκηση είχε όλο το χρόνο να προετοιμαστεί καλύτερα. Τέλος, αν αυτό ήταν πράγματι το ζήτημα, θα πρέπει να προβλέπεται ρητά η αναστολή της διάταξης για ορισμένο χρόνο και όχι επ’αόριστον.

Υπενθυμίζουμε ότι η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ήδη από την αρχή ισχύος του νέου Ποινικού Κώδικα είχε επισημάνει ότι θα πρέπει να διασφαλισθούν το ταχύτερο οι πρακτικές προϋποθέσεις ορθής εφαρμογής της κοινωφελούς εργασίας, με την έκδοση των απαραίτητων κανονιστικών πράξεων σχετικά με τους φορείς, τη διαδικασία και τους όρους παροχής αυτής, οδηγώντας με τον τρόπο στον εξορθολογισμό της δικαιοσύνης.

Εκτιμάμε ότι η κυβερνητική πρωτοβουλία κινείται στον αντίποδα αυτού που θα έπρεπε να επιδιώκεται, δηλαδή της αναζήτησης εναλλακτικών μορφών έκτισης της ποινής, ιδίως για συγκεκριμένες κατηγορίες αδικημάτων και ενισχύει ένα άκαμπτο τιμωρητικό μοντέλο Φοβόμαστε ότι η επ’ αόριστον αναστολή της εφαρμογής του θεσμού της κοινωφελούς εργασίας θα προσθέσει πολύ περισσότερα προβλήματα στην εύθραυστη ισορροπία του σωφρονιστικού μας συστήματος. Για το λόγο αυτό απευθύνουμε έκκληση να αποσυρθεί η συγκεκριμένη διάταξη, ή, έστω, να αντικατασταθεί με μια ρύθμιση που θα επαναφέρει μεταβατικά και έως την πλήρη εφαρμογή του θεσμού σε ισχύ τις διατάξεις του προϊσχύοντος Ποινικού Κώδικα με τις αναγκαίες προσαρμογές, ώστε να υπάρχει τουλάχιστον η δυνατότητα της κοινωφελούς εργασίας ως εναλλακτικού τρόπου έκτισης της ποινής. »



Κυριακή 28 Ιουλίου 2019

«  Το "σακάκι" του Δελιά και η προστασία του πολίτη »



« Στο "Σακάκι" του Ανέστου Δελιά, ένα από εκείνα τα ρεμπέτικα που ο δωρικός στίχος ζωγραφίζει με λίγες λέξεις κόσμους ολόκληρους, η εισαγωγική στροφή έχει μια σπάνια δύναμη: 

"Η τύχη του το έφερε να κλέψει ένα σακάκι, (δις)/ το φόρεσε και πάγαινε για του Καραϊσκάκη (δις)

Στις πρώτες πέντε λέξεις, "η τύχη του το έφερε", μέσα στην αμφισημία και τη φαινομενική παραδοξότητά τους, δίνεται με ποιητικό τρόπο μια ολοκληρωμένη κοινωνιολογία του περιθωρίου.  Η τύχη, εδώ, δεν είναι η ευκαιρία.  Είναι μάλλον η μοίρα, καλύτερα η κοινωνική κατάσταση. Του φτωχού, του πρόσφυγα, όπως ήταν ο ρεμπέτης Δελιάς.  Που ήταν και πρεζάκιας, έγραψε και το σχετικό σπαρακτικό τραγούδι.  Που του φέρνει "η τύχη του", ίσως δηλαδή η ανάγκη του, να την κάνει την παρανομία.  Κλέβει ένα σακάκι, το σήμα κατατεθέν άλλης κοινωνικής τάξεως, το φοράει και παγαίνει για του Καραϊσκάκη. Αλλά αμέσως μετά:

"Κατά κακή του σύμπτωσις να και τ’ αφεντικό του, (δις)/ 
το τράβαγε, του φώναζε, πως ήτανε δικό του, / 
το τράβαγε, του έλεγε, πως ήτανε δικό του.

Το σύντομο διάλειμμα λήγει στα γρήγορα, το αφεντικό εμφανίζεται, τραβάει το σακάκι, ζητά πίσω αυτό που του ανήκει. Έτσι είναι αυτά. Η "κακή του σύμπτωσις" είναι στην πραγματικότητα η μοίρα του.  Ακολουθεί η τιμωρία: 

"Τον μάγκα τον επιάσανε, τη μάπα του την πήραν,(δις)/ 
στο ξύλο τον τρελάνανε, στη φυλακή τον πήγαν. (δις)

Στη φυλακή, εντάξει, αλλά δείξτε έλεος. Ο ταυτιζόμενος με το μάγκα τραγουδοποιός, ο Δελιάς, "το Ανεστάκι", όπως τον έλεγαν, "ένας άγγελος πεταμένος στα σκουπίδια" κατά το Μάρκο Βαμβακάρη, ζητά λίγη κατανόηση. Δεν το ‘θελε για δικό του, κι ας το φόρεσε για λίγο. Να το πουλήσει ήθελε: 

"Μη τον βαράτε ρε παιδιά, για ‘να παλιό σακάκι, (δις) / 
το πάγαινε για πούλημα να πιει ένα τσιμπουκάκι / 
το πάγαινε για πούλημα μεσ’ στου Καραϊσκάκη". 

Λίγα λόγια, για πολλούς σημερινούς ανθρώπους, που φαίνεται να λείπουν από το οπτικό πεδίο των πολιτικών σχεδιασμών. Κάμποσα χρόνια τώρα, από την εποχή πριν "τα μνημόνια", όσοι με οποιοδήποτε τρόπο ασχολούμαστε με τους εξαρτημένους, τους άστεγους, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, τους φτωχούς πάντως, μιλούσαμε για την ένταση του κοινωνικού αποκλεισμού. Ένας ολόκληρος κόσμος φυτοζωεί και βιοπορίζεται, όπως – όπως, δίπλα μας.  Συχνά μάλιστα "η τύχη του το φέρνει" να παρανομήσει. 

Απέναντι σε αυτά τα φαινόμενα περιθωριοποίησης, που συνοδεύονται αναπόφευκτα από παραβατικότητα, "οχλήσεις" στο δημόσιο χώρο και αίσθημα ανασφάλειας σε γειτονιές, ποια είναι η απάντηση της Πολιτείας; 
Από τη μία, ένας λόγος περί δικαιώματος στην ασφάλεια, που είναι βέβαια αναγκαία, αλλά δεν θα κατακτηθεί μόνο με αστυνομικά μέτρα. Και όλοι οι άστεγοι, εξαρτημένοι κλπ να μπορούσαν να συλληφθούν και να φυλακισθούν, δεν θα εξαφανίζονταν. Την επομένη της αποφυλάκισης θα συμβιώναμε ξανά μαζί τους, με πιθανή, σχεδόν βέβαιη την υποτροπή στην παραβατικότητα. 
Από την άλλη μεριά, οι επιμέρους προνοιακές πολιτικές που ακολουθούνται είναι παθητικές, θέτουν τον πήχη χαμηλά. Απαλύνουν το πρόβλημα, χωρίς φιλοδοξίες για μια ολοκληρωμένη αντιμετώπισή του. 

Να λοιπόν μια μεγάλη πολιτική προτεραιότητα για μια χώρα που θα γιορτάσει σε δυο χρόνια δυο αιώνες ζωής: να ασχοληθεί στα σοβαρά με τη μοίρα αυτού του κόσμου, για να την αλλάξει, κινητοποιώντας κοινωνικές δυνάμεις με ένα συνεκτικό σχεδιασμό. Όχι μόνον για λόγους ανθρωπιάς. Αλλά γιατί είναι μια πολιτική πραγματικής προστασίας του κάθε πολίτη. »


Κυριακή 21 Ιουλίου 2019

Σημερινό σχόλιο στην "Εφημερίδα των Συντακτών" για τις τελευταίες εξελίξεις, 
ανάμεσα σε αυτά των Αλέξανδρου Σακελλαρίου και Δημήτρη Χριστόπουλου (του Δημήτρη, όχι δική μου, είναι προφανώς η τελευταία φράση "Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έβαλε χαμηλά τον πήχη").

«Πολιτεία - Εκκλησία: μια αδιαίρετη δυάδα »

« Αν και κανείς δεν πρέπει να αιφνιδιάστηκε από τις πρώτες κινήσεις της Κυβέρνησης στις σχέσεις με την Εκκλησία, μια κάποια μελαγχολία θα πρέπει να διακατέχει όσους έχουν ασχοληθεί και υποστηρίξει είτε τους λεγόμενους διακριτούς ρόλους, είτε το χωρισμό της Εκκλησίας από το Κράτος.
Η μεν αναθεώρηση των άρθρων 3 και 13 του Συντάγματος ενταφιάστηκε μετ’ επαίνων, ακόμα και στην άτολμη εκδοχή που είχε προταθεί. 
Όλα δε τα υπόλοιπα ζητήματα (θρησκευτικά, περιουσιακό, καθεστώς κληρικών) θα διευθετηθούν μόνο με διάλογο (διάβαζε έγκριση) της Ιεράς Συνόδου. 
Για να είμαστε δίκαιοι, εδώ δεν πρόκειται για καμία μεγάλη αλλαγή. 
Ήδη, με την προηγούμενη Κυβέρνηση, αυτή η άτυπη συνθήκη είχε γίνει ρητώς αποδεκτή.
Το κρίμα είναι ότι σε μια σειρά ζητήματα οι αλλαγές ήταν εφικτές χωρίς συνταγματική αναθεώρηση. Και θα αποδεικνύονταν πιθανότατα «ώριμες», φτάνει να τις αποτολμούσε το πολιτικό σύστημα. Τόσο σε επίπεδο συμβολισμών, όσο και στη ρύθμιση των σχέσεων τους, Πολιτεία και Εκκλησία συνιστούν μια δυάδα. Όχι ομοούσιο, αλλά πάντως αδιαίρετη. »




Τετάρτη 17 Ιουλίου 2019

Δελτίο Τύπου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου 
για την υπαγωγή του ασύλου, της μετανάστευσης και του σωφρονιστικού συστήματος στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

«  Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου εκφράζει την ανησυχία της για την μεταφορά των αρμοδιοτήτων που αφορούν το άσυλο, την υποδοχή πολιτών τρίτων χωρών και το σωφρονιστικό σύστημα στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Με το ΠΔ 81/2019 (ΦΕΚ Α’ 119/08-07-2019), το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής συγχωνεύθηκαν στο νέο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Στο Υπουργείο αυτό υπάγονται πλέον οι αρμοδιότητες που αφορούν την υποδοχή των πολιτών τρίτων χωρών, την εξέταση και χορήγηση ασύλου με την υπαγωγή σε αυτό της αυτοτελούς Υπηρεσίας Ασύλου και της ανεξάρτητης Αρχής Προσφυγών, καθώς και της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Με το ίδιο προεδρικό διάταγμα υπάγονται στο νέο Υπουργείο και η Ειδική Γραμματεία Συντονισμού και Διαχείρισης Προγραμμάτων, Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας και Άλλων Πόρων, του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης. Τέλος προς την οδό Κατεχάκη οδεύει και η Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των υπαγομένων σε αυτήν οργανικών μονάδων (φυλακές, επιμελητές ανηλίκων, ιατροδικαστικές υπηρεσίες κα).

Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση της εθνικής μεταναστευτικής πολιτικής από το υπουργείο αυτό συμβολίζει και την αντιμετώπισή της ως ζητήματος ασφάλειας και δημόσιας τάξης. Την ίδια στιγμή τοποθετεί ένα κρίσιμο πληθυσμιακά μέγεθος σε καθεστώς αστυνομικής εποπτείας, θεωρούμενο προεχόντως ως δυνάμει απειλή για τη δημόσια τάξη και όχι ως υποκείμενο δικαιωμάτων. Η αντιμετώπιση της μετανάστευσης ως προβλήματος για το οποίο πρέπει να επιληφθούν οι αστυνομικές αρχές ενισχύει την ανασφάλεια δικαίου και πλήττει την κοινωνική συνοχή.

Πάγιο αίτημα της κοινωνίας των πολιτών ήταν οι διαδικασίες που αφορούν το άσυλο και τη μετανάστευση να είναι διακριτές από τη δημόσια τάξη. Υπενθυμίζουμε ότι η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου είχε γνωμοδοτήσει ήδη πριν από την ίδρυση της αυτοτελούς Υπηρεσίας Ασύλου και της ανεξάρτητης Αρχής Προσφυγών το 2013, για την υπαγωγή των αρμοδιοτήτων μετανάστευσης και ασύλου σε έναν ενιαίο φορέα και πάντως όχι στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.[1] Αξίζει επίσης να επισημανθεί ότι χρειάστηκαν χρόνια επισταμένης προσπάθειας για να αποσυνδεθεί η διαδικασία χορήγησης ασύλου από τις αρμοδιότητες της αστυνομίας και να ανταποκριθούμε στις ενωσιακές μας υποχρεώσεις, ανάγκη που είχε ήδη καταδειχθεί με την απόφαση MSS κατά Βελγίου και Ελλάδας. Για όλους τους παραπάνω λόγους, πιστεύουμε ότι η μεταφορά του χαρτοφυλακίου της μεταναστευτικής πολιτικής στο προηγούμενο οργανωτικό καθεστώς συνιστά οπισθοδρόμηση.

Η Πολιτεία οφείλει να αντιμετωπίζει υπεύθυνα τα ζητήματα που αφορούν την υποδοχή και την κοινωνική ένταξη πολιτών τρίτων χωρών. Θυμίζουμε ότι στη χώρα μας ζουν περισσότεροι από 500.000 νόμιμα διαμένοντες μετανάστες. Παράλληλα, ως το τέλος του 2020, και με βάση εκτίμησης τον παρόντα ρυθμό αφίξεων καθώς και το μέσο όρο αναγνώρισης δικαιούχων που προσεγγίζει το 50%, αναμένεται ότι τουλάχιστον 10.000 άτομα θα αναγνωρίζονται ετησίως ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας.[2] Ως εκ τούτου η Ελλάδα, ως κράτος μέλος πρώτης εισόδου στην ΕΕ και ως χώρα υποδοχής προσφύγων και μεταναστών οφείλει να έχει ως κεντρική προτεραιότητα τη μεταναστευτική πολιτική. Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου υπογραμμίζει ότι η μεταναστευτική πολιτική μιας δικαιοκρατούμενης Πολιτείας πρέπει να επιδιώκει πρωτίστως την κοινωνική ένταξη και όχι να κυριαρχείται από μια φοβική λογική αποκλεισμών.

Στην ίδια κατεύθυνση, η ανάθεση του σωφρονιστικού έργου στην αστυνομία είναι άκρως προβληματική. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οι φυλακές υπάγονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Η υπαγωγή δε αυτής της αρμοδιότητας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης αποτελεί προϋπόθεση εισόδου για τα νέα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.  Σύμφωνα με τις συστάσεις της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης πρέπει να υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ του ρόλου της αστυνομίας και του σωφρονιστικού συστήματος, προκειμένου να είναι απολύτως διακριτές οι αρμοδιότητες μεταξύ δίωξης του εγκλήματος και εκτέλεσης της ποινής.[3]

Σε ένα κράτος δικαίου  η εκτέλεση όλων των ποινών, είτε των στερητικών της ελευθερίας είτε των λεγόμενων εναλλακτικών, όπως της κοινωφελούς εργασίας, πρέπει να αντιμετωπίζεται με άξονες τον σεβασμό των δικαστικών αποφάσεων, των δικαιωμάτων των κρατουμένων, τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης και την κοινωνική επανένταξη των καταδικασθέντων, και όχι μόνο με όρους καταστολής. Έτσι, εξάλλου, καθίσταται αποτελεσματικότερη και η προστασία της δημόσιας τάξης και η πρόληψη της υποτροπής. Η επίλυση των ζητημάτων που αντιμετωπίζει το σωφρονιστικό σύστημα, δεν δύναται να επιτευχθεί αποκλειστικά και μόνο μέσω του αστυνομικού ελέγχου. Σε κάθε περίπτωση, η εκτέλεση των ποινικών αποφάσεων δεν αποτελεί αρμοδιότητα των διωκτικών αρχών αλλά της δικαιοσύνης. 

Η ΕλΕΔΑ επικρίνει τη μεταφορά όλων των αρμοδιοτήτων της μεταναστευτικής και αντεγκληματικής πολιτικής στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και θεωρεί ότι τα μέτρα που ελήφθησαν είναι βεβιασμένα, αναιτιολόγητα και αναχρονιστικά. Η επιλογή αυτή δεν είναι η ορθή απάντηση, σε ένα ευρωπαϊκό κράτος δικαίου, σε κανένα από τα υπαρκτά προβλήματα διαχείρισης ή και δημόσιας ασφάλειας που αντιμετωπίζουν τα πεδία του ασύλου, της μετανάστευσης και του σωφρονιστικού συστήματος. Αντίθετα, αυτή η αλλαγή ενδέχεται να δημιουργήσει νέα προβλήματα με κοινωνικά αρνητικό πρόσημο.

[1] Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Παρατηρήσεις στα σχέδια νόμου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη "Ίδρυση Υπηρεσίας Ασύλου και Υπηρεσίες Πρώτης Υποδοχής, Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ "σχετικά µε τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη µέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών" και λοιπές διατάξεις", διαθέσιμο σε: http://www.nchr.gr/images/pdf/apofaseis/prosfuges_metanastes/EEDA_asylo_epistrofes_2010.pdf 
[2] Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη, διαθέσιμο σε: https://bit.ly/2SiyoXL  
[3] Recommendation Rec(2001)10 of the Committee of Ministers to member states on the European Code of Police Ethics: https://rm.coe.int/16805e297e »

Παρασκευή 5 Απριλίου 2019



Συνέντευξη στη Χριστιάννα Στυλιανίδου, Διαδικτυακό Περιοδικό Crime Times.


«  Τόσο με την τρέχουσα ιδιότητά σας ως Πρόεδρος της Ένωσης όσο και με την μακροχρόνια θητεία σας ως Αντιπρόεδρος αυτής αλλά και έχοντας διατελέσει Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης κατά το παρελθόν, έχετε ασχοληθεί εκτενώς με το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τι σας ώθησε εξ αρχής στην ενασχόλησή σας με το αντικείμενο αυτό;

Πιθανώς με καθόρισαν κάποια παιδικά βιώματά μου. Προέρχομαι από μια πολιτικοποιημένη οικογένεια και τις πρώτες φορές που είδα τον πατέρα μου ήταν σε επισκεπτήριο στις φυλακές. Είχε επί χούντας συλληφθεί όταν ήμουν ενός έτους και αποφυλακίσθηκε όταν ήμουν επτά, τη θυμάμαι εκείνη τη μέρα. Υποθέτω αυτό έπαιξε ρόλο όταν στις σπουδές μου στη Νομική Αθηνών και μετά στη Γαλλία προτίμησα το συνταγματικό και το ποινικό δίκαιο. Αλλά το σημαντικότερο, νομίζω, ήταν ότι σε πιο "πεζές" και λιγότερο ηρωικές εποχές, στη Μεταπολίτευση, πολλοί από τη γενιά μου επέλεξαν την υπόθεση των δικαιωμάτων ως τρόπο και πεδίο ενασχόλησης με τα κοινά, αντί της ενεργού συμμετοχής σε κόμματα και την εμπλοκή με την κεντρική πολιτική σκηνή. Βλέποντας αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια, δεν το έχω μετανιώσει.


Πως θεωρείτε ότι εκλαμβάνει η ελληνική κοινωνία το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την ανάγκη προστασίας τους ιδίως σε καιρούς οικονομικής κρίσης; Θεωρείτε ότι η κοινωνία έχει ευαισθητοποιηθεί στα σχετικά με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ζητήματα;

Η ελληνική, όπως και κάθε κοινωνία, δεν είναι βέβαια ένα μόνο πράγμα, δε νομίζω ότι μπορούμε εύκολα να μιλήσουμε για ενιαία αντίληψη πάνω σε ζητήματα όπως των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι στην Ελλάδα η κοινοβουλευτική δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν ένα κεκτημένο που θεωρείται αυτονόητο και το επίπεδο προστασίας τους και αξιολόγησής τους από τους πολίτες, συγκριτικά τουλάχιστον με άλλες χώρες, ακόμα και με πολλές ευρωπαϊκές, είναι γενικά υψηλό. Όταν όμως θελήσει κανείς να εξετάσει βαθύτερα επιμέρους ζητήματα θα βρεθεί προ αντιφάσεων και αντιθέσεων, έως ενός σημείου αναμενόμενων. Πχ στην Ελλάδα έχουμε μια αρκετά φιλελεύθερη αντίληψη για την ελευθερία του λόγου και του τύπου, ωστόσο η λογοκρισία παραμονεύει όταν θίγονται τα λεγόμενα "ιερά και όσια" ή τα "εθνικά θέματα". Είμαστε γενικά ανεκτικοί στην ελευθεριότητα αλλά σκανδαλιζόμαστε εύκολα όταν κατοχυρώνονται νομοθετικά τα δικαιώματα ατόμων που "αποκλίνουν από τον κανόνα". Τη μια μέρα προσφέρουμε αυθορμήτως αλληλεγγύη σε πρόσφυγες ή σε φτωχούς ανθρώπους αλλά την άλλη μπορεί οι ίδιοι άνθρωποι να παρασυρθούν από μια ρατσιστική προπαγάνδα, που βέβαια συχνά εκμεταλλεύεται πραγματικά προβλήματα και ελλείψεις πολιτικής. Είτε σε καιρούς παχιών αγελάδων είτε σε καιρούς ισχνών, και εδώ και παντού, η υπόθεση των δικαιωμάτων προάγεται με πολιτική εγρήγορση και δημοκρατική παιδεία.


Σε έναν τόπο και χρόνο όπου οι επαναπροωθήσεις αιτούντων ασύλων και μεταναστών στο χώρο του Έβρου φαίνεται να αποτελούν μία πραγματικότητα, οι συνθήκες διαβίωσης στα κέντρα υποδοχής δε φαίνεται να βελτιώνονται και όπου γενικότερα η προστασία των δικαιωμάτων των ανθρώπων αυτών αποτελεί μία κατάσταση ευάλωτη και εύθραυστη, ποιες οι κινήσεις που πρέπει να λάβουν χώρα εκ μέρους της ελληνικής Πολιτείας;

Η ΕλΕΔΑ έχει επανειλημμένα καταγγείλει και την αδιανόητη, κυριολεκτικά παρακρατική πρακτική των "επαναπροωθήσεων" στον Έβρο και την απάνθρωπη πολιτική εγκλωβισμού μεταναστών και προσφύγων σε καταυλισμούς στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, σε συνθήκες που παράγουν εξαθλίωση, εγκληματικότητα, μαρτυρική επαναβίωση των τραυμάτων των προσφύγων, ενώ συντελούν και στην κοινωνική μεταστροφή των νησιωτών, από μια αρχικά συγκινητική στάση φιλοξενίας σε μια φοβική αναδίπλωση μπροστά σε ομολογημένα προβληματικές καταστάσεις. Η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να διεκδικήσει την αλλαγή του ρόλου που μας ανέθεσαν, του υπεργολάβου στη διαχείριση του προσφυγικού ως συνοριακού προβλήματος στην Ευρώπη από τη μία, και από την άλλη να εκπονήσει ένα ρεαλιστικό σχέδιο συμβίωσης με τους προσφάτως εισελθόντες, μετανάστες και πρόσφυγες και, γιατί όχι, με πολιτικές ένταξης όσων το επιθυμούν.


Με πολύ πρόσφατη απόφασή του το ΕΔΔΑ (υπόθεση Molla Sali κατά Ελλάδας), καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση της αρχής της μη διάκρισης καθώς και προσβολή του δικαιώματος στην ιδιοκτησία και αναγνώρισε το δικαίωμα των ανθρώπων που ανήκουν στη μειονότητα της Θράκης να υπάγονται στα κοινά δικαστήρια και τον Αστικό Κώδικα ανατρέποντας την συστηματική και αμφίβολης συνταγματικότητας επιβολή της Σαρίας, που είχε κάνει αποδεκτή ο ΑΠ. Θα θέλατε να κάνετε κάποιο σχόλιο επί αυτού, δεδομένης και της παρέμβασης της Ένωσης στην υπόθεση;

Η ΕλΕΔΑ παρενέβη πράγματι στη δίκη ενώπιον του ΕΔΔΑ και συνέβαλε με αυτόν τον τρόπο στην επιτυχία της προσφυγής. Δυστυχώς τα πράγματα στη χώρα μας στο πεδίο των δικαιωμάτων κινούνται σε αρκετές περιπτώσεις μόνο "με το ζόρι", δηλαδή όταν υπάρχει μια καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αυτό συμβαίνει ιδίως στο πεδίο των δικαιοκρατικών ελλειμμάτων που είχαμε στην προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας ή των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Στην περίπτωση αυτή το αξιοπερίεργο είναι ότι στα προβλήματα που δημιουργούσε το αναχρονιστικό νομικό πλαίσιο, προστέθηκε και μια ακατανόητη στάση της νομολογίας. Η άρση της "υποχρεωτικότητας" εφαρμογής του ιερού ισλαμικού νόμου είναι ένα πρώτο θετικό βήμα, δεν είναι όμως κατά τη γνώμη μου επαρκές. Δύσκολα μπορεί κάποιος καλόπιστος να αντιληφθεί για ποιο λόγο ανεχόμαστε ακόμα στη Θράκη την εφαρμογή, έστω και προαιρετική, της Σαρία, όταν στην Τουρκία την κατήργησε ο Κεμάλ. Φυσικά οι όποιες περαιτέρω αλλαγές πρέπει να γίνουν με προσοχή, σεβασμό και ευαισθησία στη μειονότητα, που δεν πρέπει να νιώσει ότι απειλείται, ότι κάποιοι πεφωτισμένοι δικαιωματικοί αποφασίζουν για αυτήν χωρίς αυτήν. Νομίζω ότι η κατάργηση των δικαιοδοτικών αρμοδιοτήτων του Μουφτή μπορεί να συνδυαστεί με την αλλαγή στον τρόπο ανάδειξής του, ώστε να κλείσουμε με τον ορθότερο τρόπο και αυτό το κεφάλαιο εκκρεμοτήτων του παρελθόντος.


Έχετε δραστηριοποιηθεί για πολλά χρόνια στο χώρο του ΚΕΘΕΑ και έχετε συμμετάσχει και σε σχετικές με την αλλαγή της νομοθεσίας περί ναρκωτικών νομοπαρασκευαστικές επιτροπές. Ποια η γνώμη σας για την αντιμετώπιση των σχετικών με τα ναρκωτικά εγκλήματα τόσο σε επίπεδο δικαστηριακής πρακτικής όσο και σε επίπεδο κοινωνίας;

Η εμπειρία που αποκόμισα συντονίζοντας τη νομική βοήθεια σε ανθρώπους που συμμετείχαν σε προγράμματα απεξάρτησης ήταν μοναδική. Κατ’ αρχάς σε ανθρώπινο επίπεδο. Όσοι από μας είχαμε την τύχη να μεγαλώσουμε και να ζούμε σε προστατευμένο περιβάλλον, με "λειτουργικές οικογένειες" και να βιοποριζόμαστε κάπως ικανοποιητικά, μένουμε συχνά στη γυάλα μας, ενώ δίπλα μας υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος πόνου, βίας, εξαθλίωσης και κοινωνικού αποκλεισμού. Ο νομοθέτης και ο δικαστής που θα αγνοήσει αυτόν τον κόσμο αυτοκαταδικάζεται στην ποινή της κοινωνικής αναλγησίας και της πολιτειακής αναποτελεσματικότητας. Βήματα έγιναν, με πολύ κόπο σας διαβεβαιώ, τουλάχιστον σε νομοθετικό επίπεδο. Αυτό που τώρα χρειάζεται περισσότερο είναι η εφαρμογή ενεργητικών κοινωνικών πολιτικών στη βάση ενός συνεκτικού σχεδίου και η συνεχής επιμόρφωση και ευαισθητοποίηση των δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών. Τέλος είναι κρίσιμο να οργανωθεί, με μέριμνα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, σε συνεργασία με τα προγράμματα απεξάρτησης, τους δικηγορικούς συλλόγους και τα δικαστήρια ένα ορθολογικό, διαφανές και αποτελεσματικό σύστημα νομικής βοήθειας. Η έλλειψή του κοστίζει πολύ περισσότερο από όσο η δημιουργία του, ακόμα και σε χρήμα. Προστατεύοντας τα δικαιώματα και φροντίζοντας τους ανθρώπους, προστατεύουμε καλύτερα την ασφάλεια όλων μας.


Φτάνοντας στο τέλος της συζήτησης, θα ήθελα να σας ρωτήσω αναφορικά με ένα ζήτημα το οποίο βρίσκεται για μία ακόμη φορά στην επικαιρότητα και με το οποίο έχετε ασχοληθεί εκτενώς, τη σχέση μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας. Ποια η γνώμη σας για την εξέλιξη του ζητήματος; Ποιος θα πρέπει να είναι ο χειρισμός εκ μέρους της Πολιτείας ενός τέτοιου ζητήματος, όπου η παράδοση και η κοινή γνώμη ενδέχεται να είναι αντίθετες με την απαιτούμενη κατά την προστασία των δικαιωμάτων προσέγγιση;

Η ερώτησή σας περιέχει την παραδοχή ότι υπάρχει εξέλιξη. Δεν είμαι όμως βέβαιος ότι οι τελευταίες εξελίξεις συνιστούν εξέλιξη. Κατ' αρχάς, κανένας σχεδόν πολιτικός φορέας δεν υποστηρίζει το χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους, εν έτει 2019 και ενώ έχει ανοίξει η αναθεωρητική διαδικασία. Το πρόβλημα είναι ότι, από ότι φαίνεται, οι βασικές πολιτικές δυνάμεις θέτουν τη συναίνεση της Εκκλησίας της Ελλάδας ως προϋπόθεση για οποιαδήποτε λύση, έστω και στα επιμέρους ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για να πάμε σε ένα καθεστώς αληθινά "διακριτών" ρόλων. Και τούτο ενώ η πλειοψηφία των προβλημάτων, τόσο στο πεδίο της οργάνωσης των θεσμών, όσο και σε αυτό της προστασίας της θρησκευτικής ελευθερίας και ισότητας, επιλύονται με νομοθετικές πρωτοβουλίες και αλλαγή διοικητικών πρακτικών. Αν κάποιος κάνει τον κόπο να διαβάσει την ολοκληρωμένη πρόταση της ΕλΕΔΑ με τίτλο "Πολιτεία – Εκκλησία: Ρόλοι Καθαροί" https://www.hlhr.gr/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%85-%CF%81%CF%8D%CE%B8%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%87%CE%AD%CF%83%CE%B5%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84/, που παρουσιάσαμε το 2005, θα καταλάβει ότι από μια τέτοια μεταρρύθμιση, απολύτως εφικτή, θα κερδίσουν και η Πολιτεία και η Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις Πρωθυπουργού-Αρχιεπισκόπου και η πρόταση αναθεώρησης με την οποία διακηρύσσεται η θρησκευτική ουδετερότητα του Κράτους αλλά παραμένει η "επικρατούσα θρησκεία" εμφανίστηκαν ως ένα βήμα μπρος. Ελπίζω να μην αποδειχτούν, στο κοντινό μέλλον, δύο βήματα πίσω.  »


Πέμπτη 4 Απριλίου 2019


Παραιτήθηκε ο Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Γιώργος Σταυρόπουλος, με την παρακάτω επιστολή που πρέπει να διαβαστεί. Εγώ θα επιμείνω σε δύο πράγματα. Πρώτον είναι διαστροφική και δεν πρέπει να περάσει η απόπειρα εργαλειοποίησης ενός ευαίσθητου θέματος, της έμπρακτης από την Πολιτεία αναγνώρισης και ορατότητας των οργανώσεων ΛΟΑΤΚΙ και Ρομά, που χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για ευτελείς σκοπιμότητες. Δεν θα κάνουμε σε κανέναν υπουργό τη χάρη να τσακωθούμε μεταξύ μας, όσοι υπερασπιζόμαστε χρόνια και με συνέπεια όλα τα δικαιώματα και υποστηρίζουμε τα θύματα διακρίσεων. Δεύτερον, μια οφειλόμενη αναφορά: δεν είχε καμία ανάγκη ο Γ.Σταυρόπουλος να αναλάβει την προεδρία της Εθνικής Επιτροπής, με τα ανθρώπινα δικαιώματα ήθελε να ασχοληθεί και όχι να φθείρεται με μικρότητες. Υπάρχουν δηλαδή κι ορισμένοι άνθρωποι που πιστεύουν στην αξία κάποιων πραγμάτων και τα υπηρετούν, είναι και άλλοι που θέλουν να τους υπηρετούν τα πάντα, ακόμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τετάρτη 3 Απριλίου 2019

Δελτίο Τύπου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

« Τα δικαιώματα και η υπό επιτροπείαν Επιτροπή τους

Η πρωτοβουλία της Κυβέρνησης να αλλάξει τη σύνθεση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου χωρίς να έχει προηγηθεί ευρύτερος δημόσιος διάλογος ή, έστω, συνεργασία με την ίδια την Επιτροπή, επιφέρει πλήγμα στην ανεξαρτησία της που είναι απαραίτητη για να γνωμοδοτεί σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η σύνθεση της Εθνικής Επιτροπής δεν είχε κατά την ίδρυσή της πριν δύο δεκαετίες τη λογική της "εκπροσώπησης" και της συμμετοχής σε αυτήν των εξειδικευμένων φορέων που ασχολούνται με όλων των ειδών τα δικαιώματα.  Ωστόσο σήμερα η διεύρυνση της Επιτροπής σε οργανώσεις Ρομά και ΛΟΑΤΚΙ θα ήταν ένα θετικό βήμα, εφόσον συνδυάζονταν με την προσθήκη και άλλων ομάδων/ θυμάτων διακρίσεων, όπως ιδίως μεταναστών, προσφύγων, προστασίας ανηλίκων, φυλακισμένων, ενδεχομένως οργανώσεις περιβάλλοντος κλπ. Αυτή η διεύρυνση θα μπορούσε με διαφάνεια και σοβαρότητα να επιτευχθεί με πρόταση της ίδιας της Επιτροπής ή με μια δημόσια διαβούλευση υπό την ευθύνη της Βουλής.

Αυτό που δεν συνάδει με τη θεσμική αποστολή της Επιτροπής, όπως κατοχυρώνεται και από τις «Αρχές των Παρισίων» που έχουν υιοθετηθεί από τον ΟΗΕ, είναι να αντιμετωπίζεται ως ένα απλό κυβερνητικό όργανο η σύνθεση του οποίου, ακόμα δε και το επιστημονικό προσωπικό του, οφείλει, κατά τα λεγόμενα του Υπουργού Δ. Τζανακόπουλου ενώπιον της Βουλής, να υπακούει στις ιδεολογικές και πολιτικές επιλογές της συγκυρίας.  Και τούτο όχι μόνο επειδή θα συνιστούσε ένα πολύ κακό προηγούμενο, καθώς με την ίδια λογική μια μελλοντική Κυβέρνηση θα νομιμοποιούνταν να τροποποιήσει εκ νέου τη σύνθεση της Επιτροπής σύμφωνα με τις δικές της "πολιτικές" προτιμήσεις.  Αλλά και γιατί δεν είναι συμβατή με το Κράτος Δικαίου μια αντίληψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα που επιλέγει τους μεν και αποκλείει τους υπολοίπους κατά το δοκούν, χωρίς κριτήρια και χωρίς διάλογο. »


Σάββατο 30 Μαρτίου 2019

(https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=2043077985990232&id=100008641501008)

Η Κυβέρνηση, χωρίς καμία διαβούλευση, αλλάζει τη σύνθεση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, παραμονή της εκλογής του προεδρείου της και ενώ επί μήνες ο Πρωθυπουργός καθυστερούσε την προώθηση στο ΦΕΚ του διορισμού νέων μελών μετά τη λήξη της θητείας των προηγούμενων.  
Σε ένα σώμα που συμμετέχουν μέλη προερχόμενα από λίγους επιστημονικούς φορείς, λίγες ανεξάρτητες αρχές, λίγες συνδικαλιστικές οργανώσεις και λίγες οργανώσεις δικαιωμάτων, προστίθενται 5 οργανώσεις ΛΟΑΤΚΙ και 2 οργανώσεις Ρομά (ενώ υπάρχει ήδη μία).  Καμία οργάνωση μεταναστών, καμία προσφύγων, καμία εξαρτημένων, απεξαρτημένων, φυλακισμένων ή αποφυλακισμένων, ασθενών, προστασίας ανηλίκων, κακοποιημένων γυναικών και θα μπορούσε να μακρύνει η λίστα όσων υφίστανται προσβολές δικαιωμάτων ή διακρίσεις και ευλόγως θα απορούσαν με αυτόν τον "αποκλεισμό", ας αναφέρω μόνο τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. 
Η Εθνική Επιτροπή είναι ένας θεσμός που κατάφερε να διατηρήσει υπό δύσκολες συνθήκες και υπό διαφορετικές κυβερνήσεις το κύρος και την ανεξαρτησία της, χάρις στην προσήλωση στην αποστολή της των μελών που υποδεικνύονται από διαφορετικούς φορείς (υποδεικνύονται αλλά δεν τους εκπροσωπούν) και στην ισορροπημένη σύνθεσή της. Η οποία θα μπορούσε και θα έπρεπε να διευρυνθεί, μέσα από μια νηφάλια διαδικασία διαλόγου, αρκεί φυσικά να γίνονται σεβαστά τα αυτονόητα που αναφέρονται στην επείγουσα δήλωση (δείτε τη στο σύνδεσμο στην ανάρτηση του Κωστή Παπαϊωάννου (https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1238141633015849&id=100004600717521). Ο οποίος Κωστής Παπαϊωάννου έχει διατελέσει επιτυχημένος κατά γενική ομολογία Πρόεδρός της επί τρεις θητείες και ομιλεί μετά λόγου γνώσεως για αυτά τα θέματα. Μεταξύ των αυτονόητων είναι ότι τα δικαιώματα που υπερασπίζονται οι ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις, τα υπερασπίστηκε ήδη η Επιτροπή, σταθερά, διαχρονικά και τεκμηριωμένα όπως και των Ρομά εξάλλου. Εγώ θα συγκατέλεγα στα αυτονόητα ότι θα έπρεπε να διευρυνθεί η Επιτροπή και με οργανώσεις ΛΟΑΤΚΙ. Απλώς η όλη μεθόδευση και ο τρόπος, μου φαίνονται προσβλητικά και για την Επιτροπή και για τις οργανώσεις.

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2019

Για τα όρια μεταξύ αυτοδικίας και άμυνας, τους κινδύνους από την κατοχή και τη χρήση όπλων, το αίσθημα ανασφάλειας, τα ρατσιστικά αδικήματα και για το πώς η κοινωνική ένταξη προστατεύει καλύτερα και τα δικαιώματα και την ασφάλεια όλων μας, συζητήσαμε σήμερα στην ΕΡΤ1, στην εκπομπή "απευθείας", με αφορμή το τραγικό περιστατικό στο Σολομό Κορινθίας, από το 15:20 και μετά:



Τετάρτη 20 Μαρτίου 2019

Πέμπτη 14 Μαρτίου 2019

Για το νέο Ποινικό Κώδικα, τη διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, το βιασμό, το ρατσιστικό αδίκημα, τις μολότοφ και ιδίως μια έκκληση για ψυχραιμία για όσα σοβαρά θα έπρεπε να συζητάμε, στη φιλόξενη συχνότητα του Αθήνα 9.84 και τις "Ντάμες Σπαθί" Ελεωνόρα Ορφανίδου και Ελευθερία Κουμπάντου:

Τετάρτη 13 Μαρτίου 2019

Ενόσω δικάζεται η ηγεσία της Χρυσής Αυγής, προτείνεται να εξομοιωθεί το πλαίσιο ποινής του απλού μέλους με τη διεύθυνση μιας εγκληματικής οργάνωσης.  Ακόμα κι αν αυτό ήταν, που μάλλον δεν είναι, εξορθολογισμός των ποινών στον ΠΚ, κακώς, πολύ κακώς προτείνεται σήμερα, για αυτονόητους πρακτικούς και συμβολικούς λόγους.  Ιδού το Δελτίο Τύπου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου σχετικά με τη μείωση της προβλεπόμενης ποινής για διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης στο σχέδιο νέου Ποινικού Κώδικα :


« Η δραστική μείωση στο μισό του πλαισίου ποινής, από 10 έως 20 χρόνια σε 5 έως 10, που προτείνεται για το αδίκημα για το οποίο κατηγορούνται και δικάζονται επί 4 έτη ο αρχηγός της Χρυσής Αυγής και η υπόλοιπη ηγεσία της ναζιστικής οργάνωσης εκπλήσσει κάθε καλόπιστο δημοκράτη.
Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει πολλές φορές στο παρελθόν επισημάνει ότι ο εξορθολογισμός των ποινών, σύμφωνα με τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας και τις λοιπές αρχές που απορρέουν από το Κράτος Δικαίου, είναι αναγκαία προϋπόθεση για μια ουσιαστική μεταρρύθμιση της Ποινικής Δικαιοσύνης και του Σωφρονιστικού συστήματος. Ωστόσο, στο σχέδιο νέου Ποινικού Κώδικα που δημοσιοποιήθηκε δεν ακολουθούνται με συνέπεια αυτές οι αρχές.  Με το νέο άρθρο 187 ΠΚ εξομοιώνεται η ποινική αντιμετώπιση της διεύθυνσης της εγκληματικής οργάνωσης με αυτή των απλών μελών της, δηλαδή αυτός που δίνει τις διαταγές με αυτόν που υπακούει σε αυτές ή απλώς τις γνωρίζει.  Είναι, πράγματι, απορίας άξιο, ενόσω διεξάγεται η δίκη της Χρυσής Αυγής, αλλά και πολλές άλλες που αφορούν κάθε είδους εγκληματικές οργανώσεις,  για ποιο λόγο επιλέγεται να ελαφρυνθεί ποινικά η θέση των ηγεσιών του εγκλήματος, υποπίπτοντας στο καθεστώς της απλής επιβαρυντικής περίστασης σε ένα πλαίσιο ποινής που μειώνεται στο μισό.  Ελπίζουμε το Υπουργείο Δικαιοσύνης να αντιληφθεί τις πρακτικές και συμβολικές συνέπειες αυτής της επιλογής και να την ανατρέψει»

Τρίτη 5 Μαρτίου 2019

Δελτίο Τύπου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου:

«  Προσβάλλοντας προληπτικά τα δικαιώματα: 
προσαγωγές κατά περαστικών και επίδοξων διαδηλωτών

Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου έχει επανειλημμένα επισημάνει ότι "η προληπτική δράση της αστυνομίας δεν μπορεί να οδηγεί σε προληπτική αναστολή των δικαιωμάτων". Οι διοικητικές στερήσεις της ελευθερίας που ονοματίζονται "προσαγωγές", όταν τελούνται αυθαίρετα πριν από προγραμματισμένες ή μη διαδηλώσεις, παραβιάζουν τα συνταγματικά δικαιώματα της προσωπικής ασφάλειας και της συνάθροισης, επειδή δεν αιτιολογούνται εξειδικευμένα και προσωποποιημένα, ενώ πραγματοποιούνται χωρίς καμία εγγύηση δικαστική και χωρίς να είναι εφικτή η πρόσβαση σε δικηγόρο.

Βεβαίως οι πρακτικές "αντισυνάθροισης" ή  "αντιδιαδήλωσης", μπορούν να αποδειχθούν επικίνδυνες και έχουν συνδεθεί με μελανές στιγμές της ελληνικής πολιτικής ιστορίας, παλαιότερης και πρόσφατης. Αλλά η γνώση, πόσο μάλλον η υποψία ότι υπάρχει τέτοια πρόθεση, δεν δίνει στις δυνάμεις της τάξης το ελεύθερο να προβαίνουν σε συλλήψεις ατόμων που δεν έχουν παραβιάσει κανένα νόμο, χωρίς να τεκμηριώνεται εξατομικευμένα ότι υπήρχε σοβαρός επικείμενος κίνδυνος διάπραξης αξιόποινων πράξεων από συγκεκριμένα πρόσωπα, που δεν θα μπορούσε να αποτραπεί με πιο ήπια μέσα.

Σε κάθε περίπτωση, σε αντίθεση με τη συνήθη πρακτική οι αστυνομικές κρατήσεις "να γίνονται και να μη λέγονται", ο εκπρόσωπος Τύπου της ΕΛΑΣ Θεόδωρος Χρονόπουλος επιβεβαίωσε τις καταγγελίες για τις προληπτικές προσαγωγές 16 ατόμων στα Γιαννιτσά την Κυριακή ενόψει δημόσιας εκδήλωσης και τις δικαιολόγησε ως εξής: "Οι προσαγωγές γίνονται με τη λογική να προστατεύσουμε μια εκδήλωση και να προστατευτούν και άλλοι". 
Η πολιτική ηγεσία του αρμόδιου Υπουργείου πρέπει άμεσα να διευκρινίσει ότι αυτή πρακτική δεν αποτελεί επισήμως πλέον δόγμα της Αστυνομίας, της οποίας καθήκον δεν είναι μόνο η προστασία της δημόσιας τάξης αλλά και των δικαιωμάτων των πολιτών. Προληπτικές προσαγωγές (δηλαδή για λόγους μη εξατομικευμένης υποψίας) δεν είναι συμβατές με ένα κράτος δικαίου που σέβεται τις ελευθερίες. »


Σάββατο 16 Φεβρουαρίου 2019

« Η αναθεώρηση, μια ξένη φορτική 


Ένα κείμενο με αφορμή τη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος στη Βουλή από τον Γιάννη Φ. Ιωαννίδη, Δικηγόρο και Πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. 

1. Αυτή η αναθεωρητική πρωτοβουλία καλύτερα να μας έλειπε. Η συγκυρία χαρακτηρίζεται από το συνδυασμό μιας κρίσης που εγκυμονεί ακόμα κινδύνους αφενός, από την έλλειψη στοιχειώδους πολιτικής συνεννόησης και τον διχαστικό ψευδοεμφύλιο αφετέρου. Υπ' αυτές τις συνθήκες, το αναθεωρητικό "εγχείρημα" μπορεί να βλάψει περισσότερο από ότι θα ωφελήσει. 

2. Η Αναθεώρηση του Συντάγματος, μια εξόχως πολιτική διαδικασία, δεν ήταν ποτέ και δεν θα μπορούσε να είναι απαλλαγμένη από σκοπιμότητες ή αντιπαραθέσεις. Η ηθικολογική ρητορική που αναπτύσσεται σχετικά είναι εκτός θέματος, οι δε εκατέρωθεν κορώνες από πολιτικούς ή στρατευμένες πένες αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Ξαφνικά έγιναν όλοι θεσμολάγνοι, σε βαθμό που θυμίζει την πάλαι ποτέ ανανεωτική αριστερά, την εποχή που σε κάθε φράση χρησιμοποιούνταν η ρίζα «θεσμ-» με όλους τους δυνατούς τρόπους, σε ρήματα, επίθετα, ουσιαστικά, επιρρήματα, ακόμα και ως πρώτο ή δεύτερο συνθετικό. 

3. Είναι εύλογο στο δημόσιο λόγο να επισημαίνονται οι ανακολουθίες, οι ιδιοτελείς στροφές 180 μοιρών, οι αναιτιολόγητες από θέση αρχής αλλαγές στις προτάσεις, φτάνει να μη γίνεται επιλεκτικά. Συνήθως όμως καταγγέλλονται με πάθος όλα αυτά μόνο αν αφορούν «τον εχθρό». Διαφωτιστικό παράδειγμα: στον τρόπο εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας ο ΣΥΡΙΖΑ, αντίθετα με όσα σύσσωμη η αριστερά υποστήριζε πάντοτε, τώρα υιοθετεί την εκλογή εν τέλει από το λαό, θέση που είχε η Νέα Δημοκρατία ως πρόσφατα, αλλά δεν έχει πλέον. 

4. Από την άλλη μεριά, υπάρχει και ένα όριο, ένα κατώφλι, λίγο ψηλότερο για την αναθεώρηση από ότι για άλλα πιο πεζά ζητήματα. Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την αναθεώρηση που θέλεις, προσπάθησε τουλάχιστον να μην ευτελιστεί «στων σχέσεων και των συναναστροφών την καθημερινήν ανοησία». Τη μια μέρα να ανακοινώνεις συμφωνίες που σε δένουν με την Εκκλησία στον αιώνα τον άπαντα, την άλλη να επιχειρείς να βάλεις το Σύνταγμα να φτιάξει, εκείνο, κράτος θρησκευτικά ουδέτερο. Ή να προτείνεις «να σου ψηφίσω τα δικά σου, να μου ψηφίσεις τα δικά μου» και θάρθει ο λαός μετά να βγάλει άκρη τι και πώς θα αναθεωρηθεί, ανάμεσα σε σταυρούς και ψηφοδέλτια, πιθανόν σε πέντε κάλπες. 

5. Το Σύνταγμα άντεξε μέχρι σήμερα, εν μέσω πρωτοφανούς κρίσης. Ως ένα βαθμό επειδή είναι ένα καλό και ευρύχωρο Σύνταγμα, με αρκετές σοφές πρόνοιες, λόγω της προϊστορίας και της γενεαλογίας του. Σε ένα μεγάλο βαθμό επίσης γιατί εκτός από το Σύνταγμα, το πολιτικό παιχνίδι προσδιορίζεται από εξωτερικούς, διεθνείς και ευρωπαϊκούς καταναγκασμούς. Και, εν τέλει, επειδή η κατασυκοφαντημένη εποχή που το γέννησε είχε και διατηρεί ακόμα στοιχεία που συνεχίζουμε να εκτιμούμε και δεν θέλουμε να θυσιάσουμε. 

6. Το Σύνταγμα άντεξε, δεν προκάλεσε αυτό την κρίση, αλλά κάποια χαρακτηριστικά του πολιτικού παιχνιδιού και της οργάνωσης του κράτους μπορούν να βελτιωθούν: Να γίνει πιο σταθερός ο εκλογικός κύκλος (που δεν είναι μόνο ζήτημα του τρόπου εκλογής ΠτΔ). Να γίνει πιο ορθολογική η διαδικασία αναθεώρησης ώστε να διασφαλίζεται στη δεύτερη Βουλή και η αυξημένη συναίνεση, και η πρόσφατη νομιμοποίηση των προτεινόμενων αλλαγών. Να γίνουν πιο λειτουργικά τα «αντίβαρα», ιδίως οι τρόποι ελέγχου της εξουσίας, από τη Βουλή, τις Ανεξάρτητες Αρχές και τα δικαστήρια, χωρίς όμως να ποινικοποιήσουμε ότι κινείται. Να διασφαλιστούν με ουσιαστικό τρόπο οι θεμελιώδεις διαδικαστικές εγγυήσεις των κανόνων νομοθέτησης, εν ανάγκη και με δικαστικό έλεγχο των λεγόμενων interna corporis της Βουλής. Να συμφωνήσουμε πώς η Δικαιοσύνη θα ξαναβρεί το ρόλο της. Ρόλος που εν ευρεία έννοια είναι και πολιτικός, αλλά δεν πρέπει να γίνεται καταδυναστευτικός, ούτε ανατρεπτικός της οικονομικής πολιτικής και μάλιστα εκ των υστέρων. 

7. Όλα αυτά όμως ήταν λίγο δύσκολο να συζητηθούν σοβαρά λίγο πριν ανοίξει το Τριώδιο στις τελευταίες προ των εκλογών Απόκριες. Σε όσους ενδιαφέρονται ειλικρινώς για τα δημόσια πράγματα και, ακόμα περισσότερο, σε όσους ασχολούνται επιστημονικά με το συνταγματικό δίκαιο, από την πρώτη συζήτηση και ψηφοφορία για την Αναθεώρηση μένει μια αίσθηση, αν όχι πλήρους απογοήτευσης, τουλάχιστον δυσθυμίας. Κάτι σαν μια "ξένη φορτική", που θα έλεγε και ο Ποιητής.   

*Οι απόψεις στο κείμενο είναι προσωπικές και επεκτείνονται σε ζητήματα τα οποία εξέρχονται του καταστατικού σκοπού της Ένωσης.  »

Παρασκευή 15 Φεβρουαρίου 2019

Fake news, ρητορική μίσους στα social media, δικαίωμα στη λήθη, big data, προστασία δεδομένων στο διαδίκτυο. 
Ελάτε την Τρίτη το απόγευμα στη Στοά του Βιβλίου :


« Ανθρώπινα δικαιώματα στη νέα ψηφιακή εποχή 

Η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου σας καλεί τη Τρίτη 19 Φεβρουαρίου 2019 και ώρα 18:00 στην Αίθουσα Λόγου της Στοάς του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5 και Σταδίου, Αθήνα) σε εκδήλωση με τίτλο “Ανθρώπινα δικαιώματα στη νέα ψηφιακή εποχή”

Η συζήτηση θα εστιάσει σε σύγχρονα ζητήματα που αφορούν στις προκλήσεις που θέτει για το κράτος Δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα το περιβάλλον των νέων ψηφιακών δεδομένων σε μία παγκοσμιοποιημένη σφαίρα. Στο πλαίσιο αυτό θα παρουσιαστούν θεματικές που καλύπτουν το ζήτημα των “fake news”, το δικαίωμα στη λήθη, τα big data, καθώς και τη ρητορική του μίσους στο διαδίκτυο.

Εισηγήσεις θα πραγματοποιήσουν οι:
  • Γεώργιος Πλειός, καθηγητής Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέλος ΕΣΡ: "Το δικαίωμα στο διαδίκτυο και οι απειλές από τις παραποιημένες ειδήσεις"
  • Γιάννης Παπαδόπουλος, δημοσιογράφος στην εφημερίδα “Καθημερινή”: "Το δικαίωμα στη λήθη κι ο στιγματισμός στο Διαδίκτυο"
  • Φίλιππος Μίτλεττον, δικηγόρος, πρ. Προϊστάμενος Τμήματος Ελεγκτών, Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα–ΑΠΔΠΧ, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Υπεράσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων - AEDH: "Προστασία προσωπικών δεδομένων και Διαδίκτυο"
  • Ηλίας Τσαουσάκης, πολιτικός επιστήμονας, σύμβουλος επιχειρήσεων και στρατηγικής επικοινωνίας: "Κάποιος σου ψιθυρίζει στο αυτί, το ψέμα που θέλει να ακούσεις. Πολιτική επικοινωνία στα χρόνια των big data και των fake news."
  • Στεύη Κίτσου, δικηγόρος, μέλος του ΔΣ ΕλΕΔΑ: "Η ρητορική του μίσους στα social media και προσπάθειες ρύθμισης σε διεθνές πεδίο"

Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Ομότιμος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του Παν/μίου Αθηνών, κ.  Νίκος Αλιβιζάτος. 

Θα ακολουθήσει συζήτηση – είσοδος ελεύθερη. »



Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2019

Κείμενό μου στη σημερινή "Εφημερίδα των Συντακτών"

« Ανταπόδοση για υποτιθέμενη οφειλή

Το Ελληνικό Κράτος μάλλον θα αργήσει να γίνει θρησκευτικά ουδέτερο, ώστε να αντιμετωπίζει με ίσα μέτρα όλες τις θρησκευτικές κοινότητες και να μην επεμβαίνει στα εσωτερικά τους και στη διαχείριση της περιουσίας τους. Κράτος που διαβουλεύεται με τους πάντες αλλά δεν συναποφασίζει με κανέναν.
Πέρα και πάνω από νόμους και προτάσεις αναθεώρησης, η πραγματικότητα των, ουσιαστικά πολιτικών, σχέσεων Πολιτείας - Εκκλησίας καθορίζει τις εξελίξεις. Με τα λόγια του Υπουργείου Θρησκευμάτων: «Αυτή η διασφάλιση της Εκκλησίας δια της νομοθετικής κύρωσης της Συμφωνίας είναι πρωτοφανής». Πράγματι, ουδέποτε έως σήμερα είχαν αναληφθεί τέτοιες και τόσες υποχρεώσεις, αναγνωρίζοντας μάλιστα ότι συνιστούν ανταπόδοση έναντι μιας υποτιθέμενης οφειλής του Κράτους προς την Εκκλησία.
Τα από ορισμένες απόψεις θετικά μέτρα για το καθεστώς των κληρικών δεν αλλάζουν τη γενική εικόνα. Η Ένωση είχε προτείνει εκκαθάριση του περιουσιακού στο πλαίσιο χωρισμού. Τώρα γίνεται το αντίθετο: ψευδοεκκαθάριση κατά πλήρη εγκατάλειψη των αξιώσεων της πολιτείας και ταυτοχρόνως σύσφιξη αντί χωρισμού. Η απαλλαγή από τη μισθοδοσία των κληρικών θα ήταν αληθής, αν την επιβαρύνονταν η Εκκλησία ή έστω το νέο και συνδιοικούμενο Ταμείο και όχι ο κρατικός προϋπολογισμός. Εν κατακλείδι, οι ρόλοι όχι μόνο δεν γίνονται πιο διακριτοί αλλά διαπλέκονται εις το διηνεκές. Όσο για το χωρισμό, αιωνία του η μνήμη. »